پراکنش فرهنگ اروک و چگونگی برهم‌کنش‌های فرهنگی و سیاسی آن با سنّت فرهنگی کورا- ارس

در هزارۀ چهارم پیش از میلاد، با پیچیده­تر شدن جوامع و شکل­گیری فرهنگ اروک و مکانیسم­های پیچیده اقتصادی و اجتماعی میان جوامع اروکی و جوامع هم­زمان این فرهنگ، با شکل متفاوتی از تعاملات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در جنوب و شمال بین­النهرین تا آناتولی و سوریه مواجه می­شویم. مکانیسم­های دقیق این پراکنش و چگونگی تأثیر‌ و ‌تأثرات بین‌فرهنگی در این دوره، باوجود مطرح‌شدن فرضیه­های متفاوت، همچنان در پرده­ای از ابهام باقیمانده است. از طرف دیگر، هم­زمان با فاز انتهایی گسترش این فرهنگ در مناطق شمالی­تر، سنت فرهنگی کوراـارس در منطقه­ی قفقاز با ساز‌وکار متفاوتی در بخش دیگری از خاورمیانه به­خصوص ایران شـروع به پراکـنش می­کند. در این مـیان، در بخش­هایی از حوضه­های جغرافیایی مانند شرق آناتولی و غرب ایران، در بعضی از محوطه­ها ما با برهم­کنش این دو فرهنگ با هم مواجه می­شویم. بررسی سازوکار پراکنش فرهنگ اروک و چگونگی تعامل این فرهنگ با سنت فرهنگی کوراـارس در این حوضه­های برهم­کنش به­ویژه در ایران، موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است.